Predavač: Ivan Kucina

U postsocijalističkoj praksi urbanog razvoja, instrumenti urbane politike se koriste za ostvarivanje privatnih ekonomskih ciljeva.

Hijerarhija u procesu odlučivanja počinje sa privatnim investitorom i kreće se ka gradskim vlastima, a zatim ka planerima i arhitektima, radi dobijanja planerskih uslova i građevinske dozvole. Pravo građana na grad se ne smatra relevantnim. Postsocijalistički grad na taj način prolazi kroz radikalni, paradigmatski preobražaj: od prostora koji je organizovala socijalistička država za dobrobit svih ljudi u prostor koji je oblikovan pojedinacnim ekonomskim interesima na spekulativnom tržištu nekretnina. Kao rezultat ove regresije,  iza blještavih fasada, postsocijalistički grad ne nudi više od sistematske prostorne dezintegracije.

Primer ove vrste dezintegracije je Savamala, gradska četvrt na obali reke Save u centralnoj zoni Beograda.  Uprkos bogatom istorijskom nasledju i izuzetnim prostornim i ekonomskim potencijalima, Savamala je poznatija  kao saobraćajno usko grlo, sa intenzivnim zagađenjem, bukom  i prljavštinom.  I pored nepovoljnih uslova, tokom postsocijalističkog preobrazaja,  Savamala je stekla  karakteristike konzumerizma sa svim pratećim pojavama  medju kojima jenajizrazitije fatalno odsustvo zajedništva na svim nivoima.

Tokom poslednjih godina, u nedostatku zvaničnih razvojnih strategija i bez moćnih poslovnih inicijativa, taj nepovoljni  kontekst je pružio mogućnosti za razvoj alternativnog modela urbanih transformacija zasnovanog na angažovanju samoorganizovanih obrazovnih, kulturnih i umetničkih organizacija. One su pretvorile napuštena skladišta u mesta kulturne produkcije i socijalne razmene i započele da podstiču aktivizam gradjana Savamale sa nizom participativnih projekata usmerenih ka stvaranju zajedničkog gradskog dobra.

Na predavanju će  biti predstavljen model razvoja zajedničkog gradskog dobra u Savamali, Škole urbanih praksi, edukativne organizacije koja je nastala kao satelit-studio Arhitektonskog fakulteta Univerziteta u Beogradu sa ciljem da uspostavi kontekst za ‘učenje kroz rad’ u kojem studenti arhitekture pomažu građanima da razviju svoje zajedničke prostore kroz proces projektovanja koji uključuje građane od samog početka projekta.

Sledeće inicijative koje je pokrenula Škola urbanih praksi u suradnji s drugim kulturnim organizacijama biće detaljno prikazane: Program Urbanih transformacija koji je razvijen sa Mikserom; Projekat C5 koji je razvijen u okviru platforme Urbani inkubator, Gete Instituta u  Beogradu; Urban Cooks Platforma koja je razvijena kroz međunarodnu suradnju sa arhitekonskim kolektivnim Basurama iz Madrida; i tekući participativni projekt Moje parče Savamale, razvijen u suradnji s Gradskom gerilom.

 

Evidentno je da Savamala je transformirana u posljednje četiri godine, od mesta gde niko nije htio da bude do najznačajnije kulturne četvrti savremenog Beograda. Da bi se u budućnosti izbegle zamke postsocijalističke džentrifikacije, potrebno je uspostaviti trajnu platformu za saradnju između građana i gradskih vlasti. To bi omogućilo  postupni razvoj zajedničkog  gradskog dobra kroz procese participacije građana.  Uloga gradskih vlasti u tom slučaju bila bi da administrativno i tehnički podrzi savremene modele urbanih transformacija koji su zasnovani na saradnji pojedinca, građanskih udruženja, javnih službi i privatnih poduzetnika kao ravnopravnih učesnika u zajedničkom društvenom prostoru.

Commoning the Uncommonness, apstrakt predavanja

Ivan Kucina (1961) je profesor na internacionalnoj školi Arhitekture, Anhalt Univerziteta u Desau, Nemačka. (Dessau International School of Architecture). Radio je kao docent na Arhitektonskom fakultetu, Univerziteta u Beogradu. Bio je gostujući predavač na Parsons Novoj školi za Dizajn u Njujorku, Polis univerzitetu u Tirani, kao i KTH u Stokholmu. Njegova akademska istraživanja bave se pitanjima održive arhitekture i koncepata urbanog razvoja zasnovanim na neformalnim strategijama gradjenja i participativnim praksama. Ivan Kucina vodi interdisciplinarnu arhitektonsko- dizajnersku praksu čija se delatnost kreće od urbanog dizajna i projektovanja do izložbenog dizajna i dizajna nameštaja. Bio je koosnivač Beogradske Internacionalne Nedelje Arhitekture 2006. godine. Od 2012. Godine vrši dužnost direktora programskog sektora programa Urbane Transformacije u Mikser Hausu (Mikser House) u Beogradu. Iste godine je osnovao i Školu Urbanih Praksi.