ČEŠKI NARODNI SIMFONIJSKI ORKESTAR

Češko muzičko nasleđe se uglavnom vezuje za svetski poznate i značajne kompozitore kao što su Antonin Dvoržak i Bedržik Smetana koji zauzimaju centralna mesta u muzici romantizma. Uz kompozitore, značajnu ulogu u češkom muzičkom nasleđu igraju i institucije, od kojih neke slave i više vekova svog postojanja. ” Statovske divadlo” (sada deo institucije “Narodno pozorište”) je izgrađeno u XVIII veku, i do sada je služilo kao mesto izvođena hiljade dela. Poznato je i po tome što je na sceni ovog pozorišta Mocartov “Don Điovani” bio svetski premijerno izveden 1787.

Orkestar “Češke filharmonije”, “Praški simfonijski orkestar” i “Praški radijski simfonijski orkestar” su od svog osnivanja važila za jedne od najuglednijih grupa svoje vrste.

Godine, 1993. Jan Hasenöhrl dolazi na ideju da ujedini muzičare ovih triju orkestra i tako nastaje” Češki narodni simfonijski orkestar” koji prvi put nastupa novembra iste godine pod dirigentskom palicom Vladimira Valka. Tokom dvadeset godina postojanja, ČNSF je uspeo da postane jedan od najznačajnijih orkestra kako u zemlji, tako i u inostranstvu. Iza sebe broji 36 snimljenih diskova, 8 DVD-a i preko 30.000 prodatih diskova. Nosilac je i “Gustav Maler” nagrade zbog negovanja dela ovog velikog kompozitora, ostvaren je ugovor sa prestižnom britanskom izdavačkom kućom “IMG Artists London”, kao i ugovor sa “Tokyo Victor Entertainment”.

Od 2005. ČNSF organizuje “Praške promenade”, usvajajući koncept britanske tradicije izvođenja muzičkih festivala na otvorenom “BBC Proms” na kojima je nekoliko puta gostovao sadašnji dirigent Libor Pešek. “Praške promenade” svake godine ugoste neke od najuglednijih umetnika sadašnjice. Među njima su Enio Marikone, Džejms Morison, Paul Frimen, Andrea Bočeli, Sting, Vanesa Mae, Paul Pots, kao i Kemala Gekića koji važi za jednog od najznačajnijih i najkontroverznijih svetskih pijanista.

Treba dodati i činjenicu da se jedinstvenost ovog orkestra ogleda u tome što ČNSF u svoj program učvršćuje razne muzičke žanrove: od klasične preko savremene muzike, filmske partiture, džez koncerte i mjuzikle. 

 

*********

Emir Kusturica je jedan od najpoznatijih reditelja sa prostora bivše Jugoslavije. Međutim, nije dovoljno nazvati ga samo rediteljem. On je i glumac, producent, pisac, muzičar, arhitekta, predavač,  jednom rečju: stvaralac. Kako sam kaže, ključ je u radoznalosti, i u potrebi da se iskaže na razne načine.

“Rođen sam sa mogućnošću da radim mnoge stvari, i to sam dokazao. Kako naučnici kažu, mi dobijemo 23 hromozoma od majke i 23 od oca, i pitanje je šta se dobija mešanjem tih hromozoma. Šta se desi da bi se neko rodio kao fudbaler, naučnik, model? To je ono što je predivno, jer život je uvek čudo. Dovoljno je verovati”

Svoje prvo filmsko iskustvo duguje Hajrudinu Krvavcu koji ga je 1972. godine angažovao da glumi u filmu “Valter brani Sarejevo”. Šest godina nakon toga, Emir snima svoj prvi film “Gerenika” koji odnosi prvu nagradu na Festivalu studentskog filma u Karlovim Varima, što Emiru otvara put ka studijama režije na prestižnom fakultetu u Pragu, FAMU-u.

U toku studija režira i dva kratka filma, “Jedan deo istine” i “Jesen”, a nakon završetka studija, Emir se vraća u rodno Sarajevo gde započinje profesionalnu karijeru na “Televiziji Sarajevo”. Njegov prvi film “Nevjeste dolaze” je izazvao dosta kontraverzi, i ubrzo je bio zabranjen zbog načina na koji se bavio seksualnim temama; Sledeći televizijski film, “Bife Titanik” osvaja nagradu za režiju na nacionalnom Televizijskom festivalu, dok mu “Sećaš li se Doli Bel” donosi prva internacionalna priznanja – Srebnog lava na Filmskom festivalu u Veneciji,  1981. Svoj sledeći film, “Otac na službenom putu” radi u saradnji sa Abdulahom Sidranom, i ovaj film biva nagrađen  Zlatnom palmom na Filmskom festivalu u Kanu i iste godine biva nominovan za Oskara.

U toku snimanja “Doma za vešanje”, Kusturica prihvata ponudu češkog reditelja Miloša Formana da ga zameni na profesorskom mestu na “Univerzitetu Kolumbija”, u Sjedinjenim Američkim Državama. Ovde Emir dolazi do scenarija po kojem je potom nastao film “Arizona Dream”, snimljen u glavnim ulogama sa Džonijem Depom, Fej Danavejom i Džerijem Luisom. Ovaj film biva nagrađen Srebrnim medvedom na Filmskom festivalu u Berlinu. Sledeće ostvarenje, film “Underground” donosi Kusturici drugu Zlatnu palmu, dok za “Crna mačka, beli mačor” dobija Srebrnog lava za režiju. Sledi film “Super 8  Stories”, dokumentarni film o bendu Emir Kusturica & The No Smoking Orchestra.

2004. godine Emir završava rad na filmu “Život je čudo”, što je do tada bio najskuplji film srpske produkcije. Za potrebe snimanja, na brdu Mećavnik, Emir gradi Drvengrad. Iako je isprva služio kao studio, bioskop postaje etno selo poznato širom sveta pod nazivom Kustendorf.

Kao takvo, dobija zvanje najboljeg arhitetonskog ostvarenja u Evropi od strane žirija briselske Fondacije za arhitekturu “Filip Rotije”. Od 2008. u Kustendorfu se svakog januara održava muzički i filmski festival koji za cilj ima promovisanje ostvarenja mladih autora. Za ovih par godina Kustendorf su posetili neki od najznačajnijih ljudi savremene filmske industrije kao što su Nikita Mihalkov, Džim Džarmuš, Džoni Dep, čuveni profesor FAMU-a Otakar Vavra, Erik Pope, Filip Remunda, Jan Hrebejk, Izabel Ubert, Lejla Hatami, Brajan Feri, Nik Mejson i Dejvid Gilmor, Odri Tatu, Monika Beluči i ostali.

Emir priprema film “Ljubav i rat” koji će se snimati u Trebinju, a glavnu žensku ulogu će igrati upravo Monika Beluči. Kusturica će se glumiti monaha, ali to nije jedini projekat kojim se on bavi.

Andrićgrad je u fazi izgradnje: projekat koji će oživeti ulice i predele iz romana poznatog nobelovca. Završetak izgradnje je planiran za 2014. godinu a na otvaranju će se premijerno izvoditi Kusturičina opera “Na Drini ćuprija” koja će biti urađena u saradnji sa venecijskim pozorištem “La Feniće-Veridijana”. Ovo nije prva opera koji Emir režira; “Vreme Cigana”, pank opera režirana 2007. godine premijerno je izvedena u “Operi Bastilje” u Parizu.

2010. izlazi iz štampe Kusturičina autobiografija “Smrt je neprovjerena glasina”, koja doživljava veliki uspeh što dokazuje i činjenica da je na području bivše Jugoslavije prodana u preko 100.000 primeraka, i to da je prevedena na italijanski, nemački, francuski i češki jezik. Naziv knjige u češkom izdanju je “Kde jsem v tom příběhu já”.

Pored svih ovih projekata, počevši od 1999. Kusturica širom sveta aktivno nastupa sa svojom grupom “Emir Kusturica and The No Smoking Orchestra”. 

  

*********

VRELO

Ugradili smo vezivne elemente između “nekada” i “sada”, “tamo” i “ovde”, “naših” i “njihovih” i dobili novi muzički organizam. On poseduje karakteristike oba roditelja, ima oči na majku, ali živi samostalno.-

Malo je reći da grupa “Vrelo” predstavlja pravo osveženje na srpskoj muzičkoj sceni. Svojim pristupom, dinamikom i energijom, oni ne samo da oživljavaju slovensko nasleđe, već mu daju i skroz novu, oštru, savremenu dimenziju. Kao rezultat, publika se susreće sa osećajem bliskosti, i to dvema vrstama bliskosti: s jedne strane bliskost kolektivnog nesvesnog, a s druge strane tu je bliskost zbog savremenog pristupa. Baš kao i ovaj slučaj, izgleda da se dosta toga u vezi sa ovom grupom bazira na dvojačnosti. Samo ime grupe ima dvojako značenje i govori mnogo o muzici koju stvaraju: izvorno i energično. S druge strane, ovome treba dodati i epitet “jednostavno”, ali njihovo “jednostavno” nije i banalno, već potpuno prirodno, iskonsko i snažno.

Još od 1999. kada je “Vrelo” nastalo, muzika ove grupe raste i menja se, baš kao i njen sastav. Danas je čine šest ženskih vokala, bubnjar i bas gitarista, a 2007. godine je ova grupa odnela drugu nagradu na “The Next Big Thing” takmičenju u organizaciji BBC-a. Od 2003. “Vrelo” sarađuje sa Emirom Kusturicom, prvo na filmu “Život je čudo”, a kasnije i u prvoj Kusturičionoj operi, “Vreme Cigana” iz 2007 koja je premijerno izvedena na podujumu “Opere Bastilje” u Parizu.