Foto: CEJUS

Tribinski program i razgovor „Žene za mir“ – jugoslovenski pacifizam devedesetih pokušaće da obuhvati delovanje jugoslovenskog ženskog pacifizma od njegovih prvih oblika kao neposredne antiratne (re)akcije pred početak i na samom početku ratnih dejstava u SFRJ ranih devedesetih godina, preko aktivizma tokom trajanja ratova do postratnih oblika delovanja. Jedna od konstanti u istoriji ženskog javnog organizovanja i angažovanja svakako jesu mirovni pokreti. Pacifizam i žena predstavljaju gotovo sinonime čak i u istorijama glavnog toka. I ženski pokreti devedesetih, na prostoru jugoslovenske države, od početka rata jasno su iskazivali vezu sa mirovnim pokretom. Može se reći da je feministički pacifizam u velikoj meri tada predstavljao jezgro mirovnog pokreta. Upravo zahvaljujući javnim, zajedničkim istupanjima antiratnih feminističkih grupa sa prostora čitave bivše države, silovanje u ratu je po prvi put postalo deo međunarodnog prava i naravno neizostavni deo diskursa ljudskih prava. Sociološkinja Marina Blagojević odlično je definisala značaj feminističkih mirovnih grupa s kraja 20. veka: „Ma koliko ti otpori izgledali marginalni, neuspešni da zaustave rat, oni su bili dovoljni da ukažu na nemirenje s ratom kao ‘normalnim redom stvari’. Njihov značaj nije u njihovom fizičkom obimu već u samom postojanju. Smisao i značaju u ovom slučaju se ne mere brojevima ni ljudi ni grupa. Ženski i mirovni pokreti koji su najčešće bili neodvojivi, predstavljali su plamičak svetlosti u vremenu mraka“.

Na tribini će biti otvorena pitanja pojave i aktivizma ženskih antiratnih grupa i organizacija kao što su Žene u crnom, zatim silovanje žena u jugoslovenskim ratovima, priznanje silovanja u ratu kao ratnog zločina, psihološko i pravno „saniranje“ posledica ratne traume, pojam tranzicione pravde, rad jugoslovenske Komisije za istinu i pomirenje, zatim književnost kao oblik antiratnog delovanja, akademsko umrežavanje u proučavanju (post)jugoslovenskog ženskog književnog pacifizma kao još jedan oblik takvog pacifizma, kao i rad savremene pacifističke organizacije, Zaboravljena djeca rata, čije je postojanje direktno vezano za ratove za jugoslovensko nasleđe.

Biografije učesnica/ka:

Staša Zajović jedna je od osnivačica feminističko-pacifističke grupe Žene u crnom, 1991. godine. Rođena 1953. godine u Nikšiću. Diplomirala je na Filološkom fakultetu Univerziteta u Beogradu, romanska grupa jezika. Od 1985. do 1992. bila je aktiviskinja feminističke grupe Žena i društvo – Beograd, jedna je od osnivačica SOS telefona za žene i decu žrtve nasilja, Beogradskog ženskog lobija, Ženskog parlamenta – Beograd, Civilnog pokreta otpora; aktivistkinja Centra za antiratnu akciju Beograd. Bila je pokretačica, organizatorka ili aktivna učesnica u svim antiratnim akcijama, performansima, mirovnim marševima i drugim vidovima uličnih aktivnosti Žena u crnom od 1991. kao i brojnih uličnih akcija protiv rata, nacionalizma, militarizma i fundamentalizma. Organizatorka je i učesnica brojnih antimilitarističkih, mirovnih, feminističkih manifestacija, kampanja, mreža, koalicija, konferencija, skupova i seminara. Od 1993. do 1996. volontirala je u pomoći i samopomoći izbeglicama u izbegličkim kampovima u Srbiji a kasnije je povremeno bila angažovana u okviru solidarne podrške izbeglicama zajedno sa drugim aktivistkinjama Žena u crnom. Pokrenula je više edukativnih pacifističko-feminističkih programa. Autorka je više desetina zbornika radova i članaka iz oblasti ljuskih prava, pacifizma, feminizma. Dobitnica je više međunarodnih i domaćih priznanja.

Dejan Ilić je urednik izdavačke kuće Fabrika knjiga i časopisa Reč. Kolumnista Peščanika. Diplomirao je na Filološkom fakultetu u Beogradu, magistrirao na Programu za studije roda i kulture na Centralnoevropskom univerzitetu u Budimpešti i doktorirao na istom univerzitetu na odseku za rodne studije. Objavio je knjige Osam i po ogleda iz razumevanja, Tranziciona pravda i tumačenje književnosti: srpski primer, Škola za petparačke priče: predlozi za drugačiji kurikulum, Dva lica patriotizma, Fantastična škola i Srbija u kontinuitetu.

 

Merima Omeragić je teoretičarka književnosti i kulture, magistarka nauke o književnosti. Objavila je preko 50 stručnih i naučnih radova u relevantnim publikacijama u regiji. Fokus njenih istraživanja je na postjugoslavenskoj književnosti, filmu i istoriji ženske umjetnosti. Bavi se feminističkim, rodnim i queer, te transnacionalnim studijama, kao i teorijom intersekcionalnosti. Mnogo čita, piše, istražuje. Piše doktoralni rad iz oblasti postjugoslavenske antiratne ženske književnosti. U zvanju je naučne istraživačice pri Centru za interdisciplinarne studije na Univerzitetu u Sarajevu.

Ajna Jusić diplomirala je psihologiju na Univerzitetu u Sarajevu. Pohađala je Akademiju za mlade lidere u civilnom društvu, te je uspešno završila Školu za političke studije Vijeća Evrope. Predsednica Udruženja „Zaboravljena djeca rata“. Ovo Udruženje jedino je u celom svijetu koje se bori za pravnu i društvenu vidljivost dece koja su rođena zbog rata. Zahvaljujući ovom Udruženju, Bosna i Hercegovina je prva država u svetu koja čini sistematske i društvene korake u društvenom i zakonskom prihvatanju ove kategorije. Kroz svoj rad bori se za žene koje su preživele silovanje tokom rata i decu rođenu u ratu, prava LGBT zajednice, manjina. U najvećem fokusu njenog delovanja jesu upravo ljudska prava. Ona je mlada aktivistkinja koja se bori za ravnopravnost polova, protiv seksizma i seksualnog nasilja. Kroz svoj angažman i borbu za prava dece rođene zbog rata postala je i koautorka prve svetske izložbe o deci rođenoj zbog rata i preživelim ženama iz Bosne i Hercegovine. Izložba nosi naziv „Breaking Free“ i postala je međunarodno prepoznata. Ajna je rođena je 1993. godine. Smatra da samo uz solidarnost, empatiju, humanost i dijalog možemo graditi bolje i zdravije društvo za buduće generacije.

Stanislava Barać je viša naučna saradnica u Institutu za književnost i umetnost u Beogradu, gde je od 2004. godine angažovana na projektu specijalizovanom za proučavanje književne periodike. Članica je i aktuelna predsednica Centra za jugoslovenske studije. Diplomirala, magistrirala i doktorirala na Filološkom fakultetu Univerziteta u Beogradu. Organizovala konferencije Časopis Žena danas 1936–1940; sa Vesnom Matović Časopis Ruski arhiv (1928–1937) i kultura ruske emigracije u Kraljevini SHS/Jugoslaviji; a sa Tijanom Tropin Časopisi za decu: jugoslovensko nasleđe 1918–1991. Autorka je dve monografske knjige (Avangardna „Misao“, 2008; Feministička kontrajavnost. Žanr ženskog portreta u srpskoj periodici 1920–1941, 2015) i pedeset naučnih studija, kao i kourednica tri zbornika radova.