Tribina: Emancipacija u dvoje

Govori: Stanislava Barać
Moderatorka: Ivana Pantelić, Institut za savremenu istoriju/Cejus
„Ne znam kad je bilo teško a da nije bilo i lepo“, Mitra Mitrović, Ratno putovanje, 1953.

 

 

U okviru tribinskog programa Jugoslavija i emancipacija koji tokom čitave 2019. godine realizuju Centar za jugoslovenske studije (Cejus) i Dom omladine Beograd, junsko predavanje biće posvećeno razmatranju relacije društvene i lične emancipacije koja se katkada ostvarivala i kroz ljubavni odnos (društveno) angažovanih aktera.
U istoriji jugoslovenske levice i Komunističke partije Jugoslavije, odnosno u globalnoj istoriji procesa društvene emancipacije na levici, jednu od karakterističnih pojava predstavljaju ljubavni parovi čiji revolucionarni i emotivni život čine gotovo apsolutno jedinstvo. Reč je o parovima koji su se borili za slobodu i jednakost svih, a udvoje prolazili kroz različite oblike lične, partnerske, porodične, društvene, ideološke i partijske emancipacije, o parovima kao što su Ruža Šulman i Koča Kolarov, Ivo Lola Ribar i Sloboda Trajković, Milica Šuvaković i Slobodan Žilnik, Koča Popović i Vjera Bakotić, Mitra Mitrović i Milovan Đilas, Veselin Masleša i Jelena (Vučinić) Masleša, Olga (Pops) Timotijević i Dušan Duda Timotijević, Vladimir Dedijer i Olga Popović Dedijer, Vojislav Vučković i Fani Politeo Vučković. Ono što je počelo kao borba za socijalistički i komunistički ideal oslobađanja najširih masa, pre svega od eksploatacije, klasnih kao i patrijarhalnih okova, u određenom trenutku političkog stasavanja ili političke zrelosti ovih parova konkretizovalo se u njihovoj zajedničkoj antifašističkoj borbi.

Danas je u domaćoj javnosti zahvaljujući dramskoj autorki Minji Bogavac i Reflektor Teatru tj. pozorišnoj predstavu O Ribarima i Slobodi oživljeno sećanje na opisani fenomen kroz jedan njegov konkretni slučaj. O revolucionarnim parovima jugoslovenskog antifašizma pisano je i ranije, fragmenti njihovih priča rasuti su u književnim, žurnalističkim, filmskim i istoriografskim naracijama druge polovine 20. veka, ali je fenomen toliko značajan da ga je potrebno opisivati i tumačiti uvek iznova. Jer, ono što preti da padne u zaborav i u zaborav povremeno i pada jeste činjenica da je sama ljubav ovih parova bila ugrađena, kao konstitutivni element, u socijalističku zajednicu koja se gradila posle Drugog svetskog rata. I možda je upravo to ona ljubav za koju Alen Badju kaže da je komunizam udvoje. Kod većine parova emancipacija udvoje je, iz različitih razloga i uzroka, zaustavljena (ubistvom, pogibijom u ratu, političkom smrću, raskidom), u ranijoj ili kasnijoj fazi antifašističke borbe. Ono što su ovi revolucionari i revolucionarke kao parovi mogli ili morali da izgube „nadoknađeno“ je drugima, kojima je obezbeđena sama mogućnost života, mogućnost političke i društvene participacije, sloboda ličnog izbora i osećaj izvesnosti formiranja jedne pravedne zajednice.

O predavačici
Stanislava Barać (1977, Zrenjanin), naučna saradnica u Institutu za književnost i umetnost u Beogradu, od 2004. godine angažovana na projektu specijalizovanom za proučavanje književne periodike, kojim od 2016. i rukovodi. Diplomirala, magistrirala i doktorirala na Filološkom fakultetu Univerziteta u Beogradu. Učestvovala je u više nacionalnih i međunarodnih naučnih projekata. Organizovala je i uredila (sa Vesnom Matović) konferenciju i zbornik radova Časopis Ruski arhiv (1928–1937) i kultura ruske emigracije u Kraljevini SHS/Jugoslaviji; organizovala je i konferencije: Časopis Žena danas 1936–1940 i Časopisi za decu: jugoslovensko nasleđe 1918–1991 (sa Tijanom Tropin). Autorka je dve monografske knjige (Avangardna „Misao“, 2008, i Feministička kontrajavnost, 2015 – za koju je dobila nagradu „Anđelka Milić“) i četrdeset naučnih studija. Članica je Centra za jugoslovenske studije od 2018. godine. Glavna oblast istraživanja: srpska i jugoslovenska književnost 20. veka, ženska književnost i feministička periodika.

Komentari