Mnogi od nas su bili u prilici da pronađu zatureni amaterski film koji je napravio daleki ili bliski rođak pre pedeset godina. Nije toliko važno da li je taj rođak imao dobro oko za kadar, da li je dobro baratao kamerom, nije važno da li je kameru kupio jer je imao finansijske mogućnosti ili samo neobjašnjivu potrebu da zabeleži svet oko sebe, svoje prijatelje i članove porodice – nešto što već sutradan nije postojalo na način na koji je postojalo toga dana. Mi često ne znamo zašto su ti ljudi ulagali napor u ovaj, na prvi pogled uzaludni čin. Negde počevši od 60-ih i 70-ih godina prošlog veka, u Francuskoj, Nemačkoj i Italiji nastaju prve prave baze amaterskih filmova sa ciljem da se od zaborava spasu sati i sati snimaka. Tako je kao tema za jedan broj autora nastala filmska arheologija, i istraživanje šireg konteksta amaterskih arhiva.

“Stvar ili osoba koja je zaboravljena: to je cilj moje potrage, ono što želim da oživim u stvarnosti. Pokušaj da se sačuvaju slike prošlosti i sadašnjosti, pokušaj arheološke prirode. Prizori koje tražim su odmah „spremni za arhivu“, bilo da su to sekvence arhivskih snimaka ili one koje sam sam snimio.” (Pjetro Marčelo)

Kroz primer jednog od najboljih dokumentarnih filmova 21. veka, filma “Vučja usta” (Bocca di Lupo) iz 2009, italijanskog reditelja Pjetra Marčela, videćemo kako funkcioniše filmska arheologija; ovaj film nije samo priča o junacima sa margine društva; to je elegija o izgubljenom vremenu ispričana kroz amaterske filmove nepoznatih ljudi.

Opus Pjetra Marčela uvodi nas u niz razmišljanja o prirodi filma – da li je to istraživački proces o onome što znamo ili možda baš suprotno: o onome što ne možemo znati, ili čak o onome što nikada nećemo saznati?

O SERIJI PREDAVANJA U POTRAZI ZA GRANICAMA DOKUMENTARNOG

Dom omladine Beograda je u februaru 2024 pokrenuo seriju predavanja o temama vezanim za aktuelnu svetsku produkciju dokumentarnih filmova. Predavanja su fokusirana na fenomene i najnovije tendencije u okviru ove filmske vrste koja je doživela veliku afirmaciju tokom poslednjih 15 godina, a sada doživljava unutrašnju transformaciju, kroz aktivnosti autora koji istražuju granice dokumentarnog izraza: medijske, tehnološke, moralne, žanrovske, ali i granice između fikcije i stvarnosti, objekta i subjekta. Problematika društva spektakla (Society of Spectacle) koju tako tačno poentira 1967. francuski filozof i filmski autor Gi Debor, i danas je aktuelna, možda i više nego što je to bio slučaj pre 50 godina. Prateći ove tendencije pokušavamo da motivišemo mlade sadašnje i buduće aktere digitalnog sveta slika da sa radoznalošću gledaju i istražuju svet oko sebe, a možda i da pokušaju da ga promene.

Spektakl nije zbirka slika, već društveni odnos među ljudima, posredovan slikama. (Gi Debor)

 

O PREDAVAČU

Vladimir Šojat je filmski autor, producent i video umetnik. Tokom svoje karijere duge preko tri decenije, bavio se različitim vidovima i žanrovima filmske proizvodnje, a poslednjih deset godina u okviru  producentske kuće Frakcija proizvodi dugometražne i kratkometražne dokumentarne filmove, eksperimentalne filmove i kao i filmove umetnika(artist films). Dobitnik je više nagrada  uključujući nagrade za najbolju montažu (Martovski festival 2022), najbolji dokumentarni film (Filmski festival Slobodna zona 2021, Filmski festival Forteca Perast, Crna Gora, 2023), kao i nagradu za najbolji video rad (Video Medeja, 2003). Njegovi filmovi i video radovi prikazani su u MoMA PS1 The Kitchen (New York, USA), Centre Georges Pompidou (Pariz, Francuska), ICA (San Francisco, USA), Bauhaus (Desau, Nemačka), WRO Bijenale (Wroclaw, Poljska), Steirische Herbst (Graz, Austrija), MSUB (Beograd) itd. Osnivač je umetničke grupe artterror (sa Milicom Lapčević). Bio je gostujući predavač na Univerzitetu u Malmeu, Švedska (Radnička klasa na filmu, 2011), kao i predavač u ciklusu 12 predavanja u Domu kulture Studentski grad (Likovi u dokumentarnom filmu (2017-18). Autor je knjige „Dugo i netremice: pogled na likove u dokumentarnom filmu“ (DKSG 2019). Vodio je radionice eksperimentalnog filma na Martovskom festivalu u Beogradu (2022-23), festivalu Alternative Film video (DKSG 2022), kao i u Društvu Slovenaca Sava (KINOAKTIV, od 2022). Supervizor je montaže na radionicama dokumentarnog filma Varan (Paris) i Varan Balkan (Beograd, Novi Sad, Mostar). Bio je član žirija niza filmskih smotri u zemlji i regionu. Član je udruženja DokSrbija i Kinetik kolektiv. Živi i radi u Beogradu.