U godini kada se obeležava osam decenija od kraja Drugog svetskog rata (1939-1945) odnosno ratnog sukoba koji je poznati britanski istoričar Erik Hobsbaum nazvao „totalnim ratom“, Centar za jugoslovenske studije i Dom omladine Beograd pokreću nov tribinski program pod nazivom Kraj Rata!!! Osamdeset godina od trijumfa Antifašističke koalicije, čiji je deo bila i Narodnooslobodilačka vojska Jugoslavije, želimo da podsetimo na tok i nasleđe Drugog svetskog rata ali i da ukažemo na odnos savremenih političkih praksi, srpskog i postjugoslovenskih društava  prema onome što je od Rata „ostalo“.

Okončanjem Drugog svetskog čovečanstvo se suočilo sa poražavajućim ishodima ratnih „operacija“ koje „nikoga nisu štedele“ a ponajmanje civile koji su bili najbrojnija skupina žrtva Drugog svetskog rata. Preživeli masovnih zločina kao i svi oni koji su tokom četiri ratne godine (u Jugoslaviji) svedočili teroru, masovnim bombardovanjima gradova ali i različitim vrstama restrikcija koje su značajno umanjile kvalitet života, suočili su se sa najdirektnijim posledicama rata koje su na različite načine pogađale različite delove društva. U potpuno izmenjenoj posleratnoj društveno-političkoj situaciji u Srbiji i Jugoslaviji, paralelno sa svim složenim procesima koji su od društva u celini zahtevali da „krene dalje“ je trebalo preispitati sopstvene pozicije koje su se kretale u širokim i jasno polarizovanim kategorijama: od žrtva do „dželata“ i saradnika okupatora; od poželjnih do nepoželjnih; od pripadnika „nove“ do pripadnika „stare“ društvenopolitičke elite. Tribina koja okuplja stručnjake iz različitih oblasti, koji su u svojim istraživanjima kao i u svom radu okrenuti ka: strukturi žrtva Drugog svetskog rata na prostoru jugoslovenske države, položaju pripadnika „stare elite“ u uslovima definisanim trijumfom komunističke revolucije, zločinima počinjenim nad civilima i učenju o zločinima ali i preživelog Holokausta – danas aktivistu Saveza antifašista Srbije, će pokušati da odgovori na pitanje – Do koje mere su neposredne posledice Rata uticale na integrativne ali i dezintegrativne procese kojima su bili izloženi srpsko i jugoslovensko društvo u periodu nakon 1945. godine?

O učesnicima tribine:

Aleksandar Kraus (1940) je rođen u  jevrejskoj porodici u Beogradu (majka Blanka, otac Herbert).  Preživeo je Drugi svetski rat i Holokaust, kako kaže „zahvaljujući hrabrosti majke, koja je prošla veoma teške i po život opasne situacije“. Za oca navodi: „Svog oca sam prvi put svesno upoznao tek sa četiri godine, kada se vratio iz partizana u oslobođeni Beograd“. Po okončanju Drugog svetskog rata, Aleksandar Kraus se vrlo kratko školovao u Sloveniji. Može se reći da je najveći deo osnovne škole završio u Beogradu gde je nastavio da pohađa Prvu beogradsku gimnaziju „Moša Pijade“ a zatim i Tehnološko-metalurški fakultet. Na vrhuncu profesionalne karijere, u drugoj polovini sedamdesetih godina 20. veka je postavljen na mesto generalnog direktora beogradske firme „Metalservis“. Nakon početka rata na prostoru bivše Jugoslavije, 1993. sa porodicom se iselio u Izrael gde je živeo do 1997. kada se vratio u Srbiju rešen da nešto promeni. Nakon 2003. mu je pošlo za rukom da sa grupom malih akcionara „Metalservisa“, preduzeća na čijem se čelu nalazio sve do dolaska Slobodana Miloševića na vlast, formira udruženje građana koje je uspelo da smeni zatečenu upravu i uspostavi novo rukovodstvo koje se nalazilo na čelu firme dve godine. Aleksandar Kraus je bio član Saveza komunista Jugoslavije, Stranke reformista Ante Markovića, Građanskog saveza Srbije. Bio je dugogodišnji predsednik Saveza antifašista Srbije u kom je i danas aktivan. Član je levičarske organizacije „Solidarnost“ jer se, kako sam kaže, trudi „da mlađim generacijama prenese iskustva jugoslovenskog socijalističkog samoupravnog sistema“. Oženjen je Tanjom. Imaju troje dece i devetoro unučadi.

Dragan Cvetković (1969) je doktor istorijskih nauka i muzejski savetnik. Zaposlen je u Muzeju žrtava genocida u Beogradu gde rukovodi projektom revizije popisa „Žrtve rata 1941-1945“ iz 1964. godine. Učestvuje u prikupljanju i obradi građe, digitalizaciji i izradi dokumentacione baze Muzeja. Oblasti interesovanja su mu: Drugi svetski rat na području Jugoslavije, ratni gubici stanovništva, genocid, Holokaust. Istraživački spektar Dragana Cvetkovića se kreće od pretrpljenih gubitaka na mikroplanu (naselja i opštine) do ukupnih gubitaka Jugoslavije. Posvećen je istraživanju pretrpljenih gubitaka civilnog stanovništva, pripadnika partizanskog pokreta kao i pripadnika Vojske Kraljevine Jugoslavije. Posvećen je fenomenu stradanja u koncentracionim logorima s posebnim naglaskom na stradanje u Jasenovcu i u logorima na prostoru Starog sajmišta u Beogradu. Autor je monografije Od Topovskih šupa do Sajmišta. Kvantitativna analiza holokausta u okupiranoj Srbiji (Beograd, 2020). Koutor je knjige Ljudski gubici Hrvatske 1941 – 1945. godine: Pitanja, primjeri, rezultati, … (Zagreb, 2005). Autor je više desetina radova manjeg obima u različitim publikacijama kako u zemlji tako i u inostranstvu.

Nataša Milićević (1971) je naučna saradnica Instituta za noviju istoriju Srbije. Bavi se društvenom istorijom Srbije i Jugoslavije u 20. veku sa posebnim osvrtom na istoriju srpskog građanstva i inteligencije, odnos vlasti i različitih društvenih grupa, istorijom svakodnevnog života, kao i istorijom istoriografije. Autorka je monografije Jugoslovenska vlast i srpsko građanstvo 1944-1950 (Beograd, 2009) za koju je dobila nagradu Ministarstva za nauku i tehnološki razvoj Republike Srbije za poseban naučni doprinos u oblasti društveno-humanističkih nauka za 2009. godinu. U saradnji sa kolegama Dušanom Nikodijevićem i dr Srđanom Mićićem priredila je dve knjige dnevničkih beleški: prva, dnevnik Dragutina J. Rankovića pod naslovom Svakodnevni život pod okupacijom 1941-1944. Iskustvo jednog Beograđanina (Beograd: INIS, 2011) i drugi, Kosta St. Pavlović, Dnevnik 1930-1932 (Beograd: Istorijski arhiv Beograda, 2020). Bila je saradnik na više stranih i domaćih projekata.

Marijana Stanković (1978) je istoričarka-kustoskinja. Direktorka je Spomen parka   „Kragujevački oktobar“. Diplomirala je 2003. na Odeljenju za istoriju Filozofskog fakulteta Univerziteta u Beogradu. U periodu od 2006. do 2008. je radila kao spoljni saradnik-istraživač na projektu „Žrtve rata 1941-1945“ Muzeja žrtava genocida. Do 2015. godine je radila kao projekt menadžer/koordinator i trener na obukama za nastavnike i preduzetnike u organizaciji Business Innovation Programs. Tokom 2016. i 2017. godine je radila kao kustos-istoričar u Narodnom muzeju u Kragujevcu kada je postavljena na mesto vršioca dužnosti direktora Spomen parka „Kragujevački oktobar“. Juna 2018. je postavljena na mesto direktora Spomen parka „Kragujevački oktobar“ gde obavlja poslove rukovodioca Ustanove, realizatora projekata i organizatora programa.  Organizator je i koautor izložbi: Svetlost dana. Poslednje poruke streljanih i Mesto sećanja. 70 godina Spomen – parka. Kao urednica potpisuje zbornik radova Civilne žrtve Drugog svetskog rata (1939-1945) (Kragujevac, 2022). Članica je redakcija nekoliko muzejskih izdanja. Učesnica je brojnih tribina i naučnih konferencija posvećenih sećanju i kulturnom nasleđu.

Sanja Petrović Todosijević (1977) je viša naučna saradnica Instituta za noviju istoriju Srbije (Beograd) i jedna od osnivačica Centra za jugoslovenske studije. Bavi se društvenom istorijom Srbije i Jugoslavije u periodu posle Drugog svetskog rata s posebnim osvrtom na istoriju detinjstva i istoriju obrazovanja kao i istorijom Drugog svetskog rata. Autorka je dve monografije: Otećemo svetlost bučnom vodopadu. Reforma osnovnoškolskog sistema u Srbiji 1944-1959 (2018) i Za bezimene. Delatnost UNICEF-a u Federativnoj Narodnoj Republici Jugoslaviji 1947-1954 (2008). Priredila je rukopis Grigorije Babović, Letopis Šapca 1933-1944 (2010). Zajedno sa Aleksandrom Ilić Rajković uredila je zbornik Bez škole šta bi mi?! Ogledi iz istorije obrazovanja u Srbiji i Jugoslaviji od 19. veka do danas (2021). Koautorka je dva udžbenika iz istorije za sedmi i osmi razred osnovne škole. Članica je Inicijative za očivanje Memorijalnog kompleksa Boško Buha na Jabuci kod Prijepolja. Dobitnica je BeFem Bring The Noize 2023. priznanja za borbu protiv desničarskih intervencija u formalnom obrazovanju. Zajedno sa Ivanom Pantelić je urednica je tribinskog programa Kraj Rata!!!.