Fantastična književnost je gotovo od samih svojih početaka služila ne samo kao ogledalo društva, već i kao prostor za ispitivanje mogućih putanja društvenih promena i društvenih previranja. Prevazilazeći okvire izrazito političkih (i politizovanih) žanrova utopije i distopije, i savremeni pisci fantastike u svojim delima oblikuju društva kojima je revolucija preko potrebna, ona na ivici revolucije i ona koja kroz tu revoluciju prolaze, ali i ona koja se suočavaju sa posledicama revolucije i pobune.

U različitim kontekstima, u izmaštanim svetovima koji preslikavaju, karikiraju, uveličavaju ili do apsurda dovode prošle ili savremene društvene sisteme i procese, ovi autori preispituju različite mehanizme društvene kontrole, staze mogućeg otpora ali i izgled pobune na uspeh. Pri tome oni nekada sasvim namerno, a nekada nesvesno, na teren konkretne akcije, i konkretnih aktera, prevode ideološka i teorijska razmatranja o pravu na pobunu, prihvatljivim i neprihvatljivim načinima iskazivanja nezadovoljstva postojećim sistemom, efikasnim i neefikasnim metodama političke borbe.

Od pesimizma i defetizma klasičnih distopija dvadesetog veka – Zamiatina, Hakslija i Orvela, preko složenijih i nijansiranijih vizija Ursule Legvin i Oktavije Batler i duhovitog ali oštrog društvenog komentara skrivenog u alternativnim svetovima Pračeta, Sapkovskog i Brusta, do generacijske pobune protiv stega režima u serijalima savremene YA (young adult) književnosti, fantastična književnost ponekad predstavlja predah, ponekad inspiraciju, a ponekad upozorenje.

Predložena literatura:

– Mi Jevgenija Zamiatina – prvi moderni distopijski roman o totalnoj kontroli društva i buđenju individualnosti

– Metropolis – roman Tee fon Harbou i čuveni film Frica Langa o klasnoj borbi, tehnološkoj revoluciji i dolasku fašizma u futurističkom gradu

– 1984 – distopijski roman Džordža Orvela o totalitarnom društvu i individualnom otporu, odnedavno van kopirajta pa dostupan kod maltene svakog izdavača: Laguna, Kosmos, Kontrast, Vulkan, Tea Buks, strip adaptacija Matijaša Namaija iz Darkvuda, Leo Komerc

– Farenhajt 451 Reja Bredberija – roman o svetu koji zabranjuje knjige i znanje

– V kao Vendeta Alana Mura – strip i film o borbi protiv fašističkog režima

– Dan uoči revolucije – priča Ursula Legvin, kao i roman Čovek praznih šaka (u novom prevodu dr Mladena Jakovljevića Lišeni svega, u izdanju Kontrasta)

– Sluškinjina priča – roman Margaret Atvud koji je nedavna TV adaptacija učinila posebno aktuelnim

– Oblik stvari koje će doći Herberta Džordža Velsa, o svetu opustošenom kugom koga obnavljaju anacionalne areligiozne tehnokrate prosvetljenom diktaturom vode u utopiju
– ponesite svoje 🙂